Spacer ulicą Zamojską
W dniu 20 września odbył się spacer szkoleniowy dla członków Koła Przewodników PTTK zorganizowany i poprowadzony przez Kol. Ewę Jezierską. W 20-osobowej grupie przeszliśmy dawnym traktem zamojskim (dzisiejszą ulicą Prymasa Stefana Wyszyńskiego i Zamojską). Jedna z głównych tras komunikacyjnych miasta powstała w 1815 roku, a do jej budowy wykorzystano materiały z rozebranego częściowo kolegium jezuickiego.
Spacer rozpoczęliśmy od okazałej pięciobocznej kamienicy u zbiegu ulic Żmigród 2 i Prymasa Stefana Wyszyńskiego zaprojektowanej w 1911 roku przez arch. Henryka Paprockiego. W bliskim sąsiedztwie znajduje się tzw. pałac Wrońskich (ob. budynek mieszkalny), który wcześniej należał do kupca piwowara B. Helta, a następnie do Lubomirskich, po Wrońskich pałac użytkowali Hussarowie. Z tą kamienicą byli związani reżyser i aktor Aleksander Zelwerowicz i Mieczysław Popławski, profesor KUL.
Po przeciwnej stronie ulicy zachował się dworek Bętkowskich, w którym mieścił się zakład kąpielowy i Towarzystwo Dobroczynności. Od strony ul. Misjonarskiej inż. Franciszek Papiewski dobudował w 1937 roku do budynku biuro architektoniczne. Poznaliśmy historię Lubelskiej Spółdzielni Spożywców, założonej w 1913 roku i jej aktywnych działaczy, takich jak Wanda Papiewska i Jan Hempel.
Z tym rejonem Lublina związany był genialny konstruktor samolotów Zygmunt Puławski, który urodził się w kamienicy przy Zamojskiej 25.
Przy ul. Zamojskiej po 1918 roku zlokalizowane były drobne zakłady przemysłowe z branży metalowej, drzewnej i spożywczej, wytwórnia wód gazowych prowadzone przez polskich i żydowskich przedsiębiorców. Na niektórych kamienicach zachowały się kuczki żydowskie.
W tym rejonie mieściły się też szkoły: pod numerem 12 – Gimnazjum Róży Szperowej, a od 1934 roku Szkoła Specjalna, w której uczył Józef Czechowicz, pod nr 20 działała w 1931 roku Szkoła Stowarzyszenia Tarbud, pod nr 28 – szkoła żydowska dla chłopców, a w kamienicy pod nr 21 – Szkoła Powszechna im. Stanisława Jachowicza, w której nauczycielem historii i literatury był Samuel Żytomirski.
Poznaliśmy lokalizacje Lubelskich Zakładów Graficznych Adama Szczuki (Zamojska 12), Drukarni nr 1 Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” (Zamojska 24). Spacer zakończył się przy muralu „Wjazd gen. Józefa Zajączka do Lublina”, wykonanego przez Annę Kłys na podstawie obrazu Philipa Dombecka z 1826 r.
Kol. Ewa Jezierska przygotowała spacer, korzystając z przewodnika Teatru NN „Żmigród i okolice” autorstwa Tomasza Pietrasiewicza oraz artykułów prasowych i wspomnień m.in. Janiny Porazińskiej, Henryka Rzewuskiego, Julii Hartwig, Anny Kamieńskiej i Konrada Bielskiego.
Dokumentację fotograficzną sporządził: Wojciech Filo.
