Koło Przewodników Miejskich i Terenowych

Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. A. Janowskiego w Lublinie, Koło Przewodników Miejskich i Terenowych oraz Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” - Oddział Muzeum Narodowego w Lublinie informują, że w roku bieżącym mija 81. rocznica egzekucji 10 osób ze środowiska lubelskiej inteligencji, których stracono w grudniu 1939 roku w wyniku eksterminacyjnej polityki III Rzeszy.

Zaplanowana przez niemieckiego okupanta zbrodnia niszczenia elit państwa polskiego została rozpoczęta jesienią 1939 roku aresztowaniem profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W Lublinie, w dniach 9, 11, 17 i 23 listopada 1939 roku, władze okupacyjne przeprowadziły masowe aresztowania m.in. urzędników, nauczycieli, sędziów, adwokatów oraz księży, a wśród nich biskupów Mariana Fulmana i Władysława Gorala. Zatrzymanych umieszczono w celach więzienia na Zamku w Lublinie. W przeddzień świąt Bożego Narodzenia, 23 grudnia 1939 roku, funkcjonariusze 102. batalionu policji niemieckiej rozstrzelali na cmentarzu żydowskim przy ul. Siennej w czasie tzw. „Sonderaktion Lublin” dziesięć osób, które w okresie międzywojennym tworzyły w Lublinie i regionie struktury administracji samorządowej, kościelnej, sądownictwa i szkolnictwa.  Byli to:

Józef Dańkowski - starosta lubelski, Tadeusz Illukiewicz - starosta lubartowski, ks. prof. Michał Niechaj i prof. Czesław Martyniak - pracownicy naukowi Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Stanisław Bryła - sędzia Sądu Okręgowego, wicewojewoda lubelski, Bolesław Sekutowicz - prezes Sądu Apelacyjnego, parlamentarzysta, członek Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Edward Lipski - adwokat,  radca  Urzędu Wojewódzkiego, Władysław Rutkowski - adwokat, urzędnik Prokuratorii Generalnej, Antoni Krzyżanowski - dyrektor Gimnazjum im. Wacławy Arciszowej i  Tadeusz Moniewski - dyrektor Gimnazjum im. Stanisława Staszica, członek Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

Sylwetki wyżej wymienionych osób są prezentowane na facebooku Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”.

Ze względu na sytuację epidemiologiczną zaplanowane uroczystości odbyły się w ograniczonym zakresie z uwzględnieniem obowiązujących przepisów sanitarnych.

W kościele Salezjanów pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w dniu 20 grudnia o godz. 11.30 została odprawiona msza św., której przewodniczył ks. prof. dr hab. Mirosław Sitarz, prorektor ds. misji i administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, homilię wygłosił ks. dr hab. Rafał Charzyński z KUL – wnuk śp. profesora Czesława Martyniaka.

Po mszy św. kwiaty przy pomniku upamiętniającym ofiary egzekucji złożyli: prorektor KUL ksiądz profesor dr hab. Mirosław Sitarz i ks. dr hab. Rafał Charzyński, zastępca dyrektora Biura Wojewody Waldemar Podsiadły, starosta lubelski Zdzisław Antoń i sekretarz powiatu lubelskiego Artur Rumiński, Zdzisław Niedbała z Kancelarii Prezydenta Miasta Lublin, zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Lublinie Barbara Oratowska i kierownik Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” Łukasz Krzysiak. Znicze zapalili przewodnicy PTTK i rodziny b. więźniów Zamku Lubelskiego: prof. Biruta Skrętowicz i Bożena Charzyńska – córki śp. prof. Czesława Martyniaka oraz Joanna Mazur – wnuczka śp. Tadeusza Moniewskiego.

Dokumentację fotograficzną sporządzili: Krzysztof Basiński i Wojciech Filo.
Fotografia nr 3 w galerii - ze zbiorów Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” w Lublinie.